بسم الله الرحمن الرحیم
برگزاری ششمین جلسه لجنه اساتید فقه سلامت با موضوع بررسی فقهی سلول های بنیادین
یکی از اقدامات ارزشمند موسسه علمی پژوهشی به‌سوی اجتهاد تشکیل لجنه اساتید فقه سلامت است. که این لجنه با حضور گروهی از اساتید برجسته دروس خارج و سطوح عالی حوزه علمیه خراسان از سال گذشته شکل گرفته است. در این جلسات موضوعات مختلف نوین پزشکی و سلامت به بررسی و کنکاش علمی گذاشته می شود؛ در ضمن از اساتید محترم دانشگاه به عنوان کارشناسان و متخصصان موضوع شناسی دعوت به عمل می آید تا موضوعات مختلف را تبیین و جوانب مختلف فقهی و شرعی آن توسط اساتید محترم بررسی شود.
در راستای برگزاری این جلسات، ششمین جلسه با موضوع سلول های بنیادین و احکام فقهی آن، تشکیل شد. در این نشست استاد محترم آقای دکتر توکل افشاری استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد پیرامون سلول های بنیادین، اهمیت، کابرد، روش های درمانی و روش های مختلف استخراج سلول های بنیادین توضیحات جامع و کاملی دادند که گزارش مفصل آن در ادامه خواهد آمد.
سپس اساتید محترم و گروهی دیگر از فضلا و نخبگان حاضر در جلسه پیرامون ابعاد و زوایای مختلف این بحث گتفگوی علمی انجام دادند.
گزارش مبسوط جلسه ششم لجنه اساتید فقه سلامت به شرح ذیل است:
موضوع: تبیین و موضوع شناسی سلول های بنیادی
اساتید حاضر:
حضرات آیات و حجج اسلام:
مهدی مروارید
محمد مروارید
محسن ملکی
ربانی بیرجندی
سیدمحمود طباطبائی
محمد عندلیب همدانی
مرتضی نوروزی
مهدی عصمتی
دکتر عنایتی راد
دکتر توکل افشاری
گزارش برنامه
- ارائه جناب حجت الاسلام بوالحسنی:
- پیشینه کتب تالیف شده
- پیشینه مقالات ارائه شده
- رئوس مطالب بحث شده:
- ولایت فرزند
- مالکیت مادر
- قرارداد های مرتبط به سلول های بنیادی
- انواع استفاده ها و تزریق سلول های بنیادی
- ضرورت قانون گزاری
- اخلاق پزشکی در مساله
- ارائه جناب آقای دکتر توکل افشاری:
- ضرورت درمان با سلول بنیادی: برای درمان بیماری های صعب العلاج به چنین درمانی نیاز داریم؛ در حال حاضر برای درمان بیماری های:
- ضایعات نخاعی
- اوتیسم
- بیماری های قلبی
- بیماری ALS (بیماری عصبی پیشرونده که کنترل حرکت ماهیچه ها از بین می رود و غالبا بعد ۳ تا ۵ سال جان خود را از دست میدهند)
- سیروز کبدی
- بیماری MS
- ترمیم سائیدگی زانو
- فلج مغزی CP
- و…
- تعریف سلول بنیادی: سلول هایی که برنامه ریزی نشدند و دارای پتانسیل بالا در زمینه تقسیم، تمایز، و تبدیل شدن به سلول های تخصصی و بافتی دیگر را دارند.
- انواع سلول های بنیادی:
- رویانی (جنینی): سلول هایی که در بدن جنین انسان در هفته های اول به وجود می آید، این سلول می تواند انواع مختلفی ازبافتها و اعضای بدن را تشکیل دهد و از همه توانمند تر است؛ در تمام دنیا ممنوع است زیرا برای دریافت سلول باید جنین را از بین ببریم.
- بالغ: سلول هایی که از زمان تولد تا بلوغ وجود دارد از خود بیمار گرفته شده و به خود او تزریق می شود، از بافت های مختلف بدن مثل مغز استخوان، بافت چربی ، پالپ دندان (عاج) می توان استخراج کرد.
- خون بند ناف: سلول هایی که در خون رگهای بند ناف وجود دارد، اما از نظر توانایی تبدیل به بافت های مختلف نسبت به جنینی کم تر است. میتوان تا ۲۰ سال در بانک خون بند ناف نگه داشت.
- مراحل درمان:
- برای درمان شخص بیمار به ازای وزن او ۱ ملیون سلول تا ۲ ملیون استفاده می شود، مثلا بیمار ۷۰ کیلو، حداقل ۷۰ ملیون سلول می خواهد.
- استخراخ نمونه از بند ناف یا استخوان، سپس تکثیر سلول و نگه داری در منبع ازت تا زمان تزریق به بیمار
- برای تزریق به بیمار اولا نمونه از او گرفته می شود سپس در محیطی خاص سلول های سالم کشت می شود، در آخر سلول های فرآوری شده به بیمار تزریق می شود.
- نکات مهم:
- برای ذخیره بند ناف اولا باید سزارین باشد، ثانیا رضایت نامه ای گرفته می شود مبنی بر اینکه برای تحقیق و درمان این بند ناف استفاده می شود، اما مادر نمی داند دقیقا چه درمانی و چه ارزش مالی دارد.
- بعضی از اجزاء انسان را می تواند از روی چنین سلولی بسازند اما انسان کامل را هنوز خیر.
- سلول انسانی از حیوان فقط به حیوان می تواند تزریق شود.
- مسائل فقهی و اخلاقی حل نشده:
- آیا چنین عملی فی نفسه اشکال دارد؟ (احتمالا شبیه حکم پیوند اعضا دارد؟) (مثلا بارور کردن زن مجرد ، یا تغییر ژنتیک یا بیماری های که قبلا عرض شد)
- مالکیت هرکدام از سلول ها با کیست؟ (با توجه به این که بعضی از سلول ها اگر استفاده نشود دور ریخته میشود مثل زباله کما فی السابق)
- در صورت اثبات یا عدم اثبات مالکیت نیاز به اذن از شخصی هست؟ اذن به صورت مبهم باشد مثلا برای بیماری استفاده میشود اما قیمت آن گفته نشود اشکال دارد؟
- اگر خصائص روحی و اخلاقی منتقل شود (هنوز در پزشکی چیزی ثابت نشده است) آیا اشکال دارد؟
- اگر در سلول جنینی، مرگ یک جنین، باعث نجات چندین نفر شود اشکال دارد؟
(سوال از آقای دکتر: میتوان از جنین هایی که بنابر حکم پزشکی حکم به کورتاژ میدهند استفاده کرد؟، چه یقینا بیماری داشته باشند چه در سونوگرافی مشکوک باشد؟
سوال دوم: از جنین هایی که بوسیله تلقیح مصنوعی به وجود آمدند هم می توان استفاده کرد؟)
